Fotografsko delovanje Ivana Arsenijevića pronalazi plodotvorno polazište i ishodište u višestrukim relacijama kroz koje ovaj umetnik ispituje, doživljava i promišlja grad kao kompleksni fenomen. Od projekta Ljudi iz Baraka, preko fotografija obuhvaćenih radom pod nazivom Blow up, do najnovijeg fotografskog poduhvata Some Cities, otvaraju se pitanja kojima se razmatra konstelacija problema socijalne prirode, urbane dinamike, perceptivnih mehanizama, pri čemu fotografija poprima funkciju analitičkog sredstva, arhivskog dokumenta, kontemplativnog objekta. Fotografski medij je u teorijskim analizama, od svog nastanka, razmatran u sprezi sa rastom modernog grada, perceptivnim pomeranjima i modifikacijama života ljudi u novim okolnostima, dok je delovanje fotografa opisivano i filozofski otelotvoreno u figuri flâneur-a, gradskog šetača i dokoličara, koji budno posmatra i doživljava gradsko okruženje. Priča o fotografiji je, dakle, velikim delom priča o gradu, odvija se nelinearno i iskrsava, fragmentarno, nalik na blesak u mreži ulica sa skokovitim uvidima.
Izložba Some Cities predstavlja kolor fotografije kojima Ivan Arsenijević formira širu sliku grada i ispituje mogućnosti da se grad obuhvati kao istorijski, kulturni i socijalni fenomen, istovremeno promišljajući prirodu fotografskog medija kao saznajnog sredstva u tom procesu. Radovi na izložbi se mogu podeliti u tri grupe: fotografije širokih planova gradskih prostora, snimci iz metroa i krupni planovi izloga snimljenih kamerom mobilnog telefona. Mada, predmet pažnje autora čine javni prostori, snimljeni prizori ne pripadaju žanrovski definisanom domenu ulične fotografije. Arsenijević, takođe, izbegava lokacije po kojima se mesta gde je boravio mogu prepoznati, već snima obične, turistički nezanimljive prizore, birajući često pusta raskršća, parkove, ćoškove, ulice, sa stalno prisutnom svešću o formalnoj strukturi slike, kojom se odlikuje određeni fotografski izbor. Mnogostruka određenja gradskog prostora iskrsavaju u autorovom pažljivom izdvajanju segmenata date realnosti, pri čemu se u slici otkrivaju novi odnosi koji dolaze u fokus pažnje. Fotografije širokih planova nude se sporijem, penetrativnijem razumevanju i oslobađaju genealogiju gradskog prostora koja je nedostupna ljudima, svakodnevno telesno i perceptivno involviranim u urbanom fluksu. Ivan Arsenijević se oslanja na tezu Valtera Benjamina po kojoj se fotografskoj kameri pripisuje drugačija interakcija sa realnošću u odnosu na percepciju svojstvenu ljudima. Polazeći od uvida da je priroda koja se obraća kameri drugačija od one koju sagledava oko, Benjamin naglašava da upotrebom sredstava tehničke reprodukcije na mesto prostora prožetog čovekovom svešću, stupa nesvesno prožet prostor[1] dok postupci zasnovani na fotoaparatu proširuju obim namernog pamćenja.[2] Upravo putem fotografija Ivana Arsenijevića dobijamo uvid u ovu razliku kao i diferenciju između optičke i taktilne percepcije okruženja regulisanog arhitektonskim zdanjima i planskim urbanističkim rešenjima. Otuda se grad na ovim fotografijama iskazuje u vidu scene na koju stupa čovek kao subjekt taktilne percepcije, koja se odvija ne toliko putem pažnje koliko kroz naviku i upotrebu, koja dalje, određuje čak i optičku percepciju. Tako su ljudi na fotografijama Ivana Arsenijevića zabeleženi kao korisnici gradskog prostora, pri čemu se ukazuje na kontekst većeg razmera od specifičnog detalja ili prikazane lokacije. Some Cities ne predstavljaju ilustraciju urbanih površina već pre model savremenog društvenog iskustva, vrstu socijalnog dokumenta, sliku grada kao potencijalnog mesta društvenosti ali i otuđenja, susreta ali i mimoilaženja, mogućnosti za ostvarenje svesne percepcije nasuprot inerciji rasejane pažnje u urbanoj svakodnevici.
Ivan Arsenijević u svakom novom gradu traga za delom koji mu je potreban u približavanju celovitijem uvidu, često se vraćajući na lokacije koje je otkrio u lutanjima, fotografišući u dokumentarnom stilu, bez intervencija u postprodukciji. Dok se na fotografijama gradskih prostora reflektuje užitak slobode kretanja samog fotografa, otelotvorenog u mogućnosti kontemplativne distance, snimci iz metroa dočaravaju telesnu blizinu u prostorima regulisanog kretanja i uračunavaju autora na novi način, uključenog kao učesnika u gradskom životu, koji uspeva da zabeleži kretanje na eksalatorima, situacije iz vagona, sa perona. U svakodnevnom životu lica i stavovi tela ljudi u gradskom prevozu, statičnih, svesnih da mogu biti posmatrani od drugih prisutnih, zanimljivi su jer uvek zadržavaju deo svesti da nisu samo subjekt nego i objekt posmatranja. To balansiranje na granici upravo ih približava situaciji fotografskog portreta, ili tačnije, onima koji su fotografisani. Kao što navodi Rolan Bart: čim osetim da me objektiv gleda, sve se menja: nameštam se da poziram, u trenu pravim neko drugo telo, unapred se preobražavam u sliku.[3] Mada ljudi, zabeleženi na snimcima Ivana Arsenijevića u metrou, ne poziraju za fotografa, mnogi od njih nisu ni svesni da su fotografisani, ove fotografije upravo registruju situaciju potencijalne izloženosti tuđem pogledu u javnim prostorima i ukazuju na momenat predstavljačkog, slikovnog u svakodnevnom životu.
Slikovno ili spektakularno prisutno je još direktnije u fotografijama izloga snimljenih kamerom mobilnog telefona u krupnom planu. Izloženost pogledu ovde je intencionalna, aranžirana, posredovana, odvojena staklom izloga. Odluka Ivana Arsenijevića da situacije sa reklamama i robom na prodaju, zabeleži kamerom integrisanom u mobilni telefon, povezanom sa displejom, daje izvrsnu relaciju sa ekranskom kulturom koja premrežava ceo prostor grada i osvetljava mobilnost današnjeg građanina kao i protok novog slikovnog saobraćaja. Skoro da se ova analiza dotiče situacionističkog uvida o spektaklu koji nije samo skup slika već društveni odnos između ljudi posredovan slikama.[4] Nije slučajno da su se upravo situacionisti opsežno bavili istraživanjem grada i psihogeografije urbanih prostora testirajući mogućnosti nekonvencionalnih postupaka upoznavanja gradskog ustrojstva i života. Mada Ivan Arsenijević u konačnom ishodu kao sredstvo izražavanja koristi fotografiju, kao oblik slike dominatne u savremenom trenutku, on je konceptualno ostvaruje, otvarajući prostor promišljanja različitih odnosa i iskustava u gradu koji prodiru daleko izvan slike.
[1] Walter Benjamin, Umetničko delo u veku svoje tehničke reprodukcije, Eseji, Nolit, Beograd, 1974, str. 141.
[2] Walter Benjamin, O nekim motivima kod Baudlera, isto, str. 213.
[3] Rolan Bart, Svetla komora, Rad, Beograd, 1993, str. 16.
[4] Gi Debor, Društvo spektakla, Porodična biblioteka #5, Blok 45, 2003, str. 8.